Ngày mùng 1 tháng chạp năm Quý Tỵ, chúng tôi về buôn H’ring, xã Ea H'Đing, huyện Cư M'gar, Đắc Lắc xem lễ hội mừng lúa mới của bà con dân tộc Xê Đăng. Dưới gốc cây nêu trước sân nhà văn hóa cộng đồng, bà con biện lễ cúng gồm 1 đầu heo, 7 con chuột nướng.

Già làng A Mam cho biết: "Đầu heo để tạ ơn trời đất đã cho bà con một vụ mùa bội thu, lúa nhà đầy nhà, heo bò, đầy nhà. Còn chuột là khắc tinh của cây lúa, được bày trong lễ cúng nhằm báo cho thần linh biết, để thần linh không cho con vật này phá hoại mùa màng năm sau của dân làng.

Chung vui bên ché rượu cần sau lễ cúng

Số 7 tượng trưng cho số lượng dồi dào, vì 7 là con số lớn nhất trong cách đếm của người Xê Đăng". Sau khi chuẩn bị xong, thầy cúng bắt đầu làm lễ, thay mặt bà con trong buôn báo với Yàng (trời) về tình hình làm ăn, sinh hoạt của buôn làng trong năm qua.

Gửi đến Yàng những lễ vật mà bà con tự sản xuất, đánh bắt được như cơm lam, cá suối nướng, thịt gà, thịt heo… Thầy cúng cũng cầu mong Yàng tiếp tục phù hộ, cho mưa thuận gió hòa để sản xuất nông nghiệp được thuận lợi, xua đuổi những con ma bệnh tật, giúp bà con có cuộc sống no đủ, mọi người đoàn kết.

Náo nhiệt với phần thi đẩy gậy

Khi thầy cúng khấn xong, chiêng trống nổi lên rộn rã, các trò chơi dân gian như đẩy gậy, kéo co, thi giã gạo chày tay tưng bừng… khai cuộc. Cơm lam, cà đắng, thịt lợn rừng được dọn ra cùng với với rượu cần.

Khi men rượu cần ngấm vào, cảm giác lâng lâng, cái chân cái tay như muốn nhảy múa theo sự thúc giục của âm điệu cồng chiêng. Dưới gốc cây nêu, các thiếu nữ nối tiếp nhau nhảy múa theo nhịp cồng chiêng, những giọt mồ hôi lấm tấm trang điểm má hồng. Cuộc vui kéo dài hết đến hết đêm hôm đó.

Các cô gái Xê Đăng thi giã gạo

 Cũng theo già làng A Mam, lễ hội mừng lúa mới là lễ hội lớn nhất trong năm, cũng như Tết Nguyên đán của người Kinh. Do vậy trước đó cả tuần, nhà nhà trong buôn đã ủ rượu cần, lên rừng bắt chuột, trang trí cây nêu…

Trước đây, lễ hội mừng lúa mới của bà con Xê Đăng buôn H'ring còn có nghi lễ đâm trâu. Nhưng do sắm trâu tốn kém, việc đâm chém cũng gây phản cảm nên hội đồng già làng thống nhất bỏ nghi lễ này.